Deelnemingen: wat zijn het en hoe verwerk je ze in de boekhouding
Onder een deelneming verstaan we het bezit van een belang in het aandelenkapitaal van een andere vennootschap. Door een deelneming verkrijgt de moedermaatschappij invloed op de deelnemingsmaatschappij, variërend van beperkt (bijv. 20–50% van de aandelen) tot volledig (100%).
Soorten deelnemingen
- Geassocieerde deelneming (20–50%): invloed maar geen volledige zeggenschap; vaak toegepast de equity-methode.
- Dochtermaatschappij (>50%): gecontroleerde onderneming; wordt geconsolideerd in de groepsjaarrekening.
- Kleiner belang (<20%): geen significante invloed; meestal gewaardeerd tegen aanschafprijs of marktwaarde.
Commerciële jaarrekening: waarderingsmethoden
In de handels- of commerciële jaarrekening kun je deelnemingen verwerken volgens twee methoden:
- Equity-methode
– Toepasbaar bij significante invloed (minimaal 20% van de stemrechten).
– Deelneming wordt gewaardeerd tegen de aanschafprijs, verhoogd of verlaagd met het aandeel in de nettowinst of -verlies van de deelneming.
– Ontvangen dividenden worden geboekt als afname van de boekwaarde. - Kostprijs- of reële-waardemethode
– Toepasbaar bij beperkte deelnemingen (<20%).
– Waardering tegen historische kostprijs (eventueel aangepast naar reële waarde bij beursgenoteerde deelnemingen).
– Dividenduitkeringen worden als resultaat verantwoord.
Vennootschapsbelasting en de deelnemingsvrijstelling
Voor de vennootschapsbelasting bestaat de deelnemingsvrijstelling. Deze regeling zorgt ervoor dat dividenden en gerealiseerde meerwaarden op deelnemingen – onder voorwaarden – zijn vrijgesteld van belasting. Belangrijke punten:
- Minimaal 5% kapitaalbelang vereist.
- Vrijstelling geldt voor houdster- en groepsstructuren: zogeheten fiscale eenheden mogen geconsolideerd toepassen.
- Doel: dubbele belastingheffing voorkomen bij doorstroom van winst.
Rekening-courant bij deelnemingen
Naast de aandelen zelf, ontstaat vaak een rekening-courantverhouding tussen moeder en deelneming. Dit is een kortlopende vordering of schuld op de balans:
- Vordering RC: als de moeder (lening) kapitaal verstrekt aan de deelneming.
- Schuld RC: als de deelneming (lening) crediteuren bij de moeder heeft.
Deze rekening-courantposten worden gewaardeerd tegen nominale waarde en mogen (tenzij oninbaar) niet worden samengevoegd met de kostprijs van de deelneming zelf.
Praktische tips voor boekhouders
- Houd precies bij welk percentage je bezit, want dit bepaalt de waarderingsmethode en belastingbehandeling.
- Controleer jaarlijks of de deelneming nog voldoet aan de vrijstellingsvoorwaarden voor de deelnemingsvrijstelling.
- Maak aparte grootboekrekeningen aan voor equity-resultaten en rekening-courantfluctuaties.
Meer weten?
Lees voor verdieping ook: